Խնամակալի հոգեկան առողջությունը

Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ խնամակալների մեծամասնությունը թերի են պատրաստված իրենց դերին եւ խնամք են տրամադրում գրեթե առանց աջակցության։ ^{(1, 2, 3)}

Խնամակալների ավելի քան մեկ երրորդը շարունակում է ինտենսիվ խնամք տրամադրել այլոց, մինչդեռ իրենց առողջությունը վատթարանում է։ ⁽⁴⁾

Մեծ թվով հետազոտություններ ցույց են տալիս, որ ընտանիքի անդամները, ովքեր խնամք են տրամադրում քրոնիկական հիվանդություն կամ հաշմանդամություն ունեցող անձանց, իրենք են հայտնվում ռիսկային իրավիճակում: Խնամակալության բարդ իրավիճակների եւ ծանրաբեռնվածության արդյունքում առաջանում են հուզական, մտավոր եւ ֆիզիկական առողջության խնդիրներ։

Խնամակալության ազդեցությունը խնամակալի հոգեկան եւ հուզական առողջության վրա

Խնամակալի հոգեկան առողջության վրա խնամքը բացասաբար է անրադառնում: Ընտանիքի ավելի տարեց անդամի խնամակալների մոտ ավելի հաճախ են նկատվում սթրեսի բարձր մակարդակ, անհանգստություն, դեպրեսիա եւ հոգեկան առողջության այլ խնդիրներ։

Խնամակալների մոտ գրանցվում է դեպրեսիայի ավելի բարձր մակարդակ

– Ուսումնասիրությունները փաստում են, որ խնամակալների շրջանում դեպրեսիայի ախտանիշների եւ հոգեկան առողջության խնդիրների ավելի բարձր մակարդակ է գրանցվում: ^{(5, 6, 7, 8, 9)}

– Մոտավոր հաշվարկները ցույց են տալիս, որ խնամակալների 40-ից 70 տոկոսն ունեն կլինիկական դեպրեսիայի նշանակալի ախտանիշներ, ընդ որում, այդ խնամակալների մոտ մեկ քառորդից մինչեւ 50 տոկոսը համապատասխանում են մեծ դեպրեսիվ խանգարման ախտորոշիչ չափանիշներին: ⁽¹⁰⁾

– Խնամք ստացողի առողջական վիճակի վատթարացման արդյունքում վատթարանում է նաեւ խնամակալի առողջական վիճակը: Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ դեմենցիա ունեցողների խնամակալների 30-ից 40 տոկոսի մոտ արձանագրվում է դեպրեսիա եւ սթրես: ^{(11, 12)}

– Խնամակալների մոտ գրանցված դեպրեսիան պահպանվում է եւ կարող է նույնիսկ վատթարանալ: ⁽¹³⁾

– Դեպրեսիա ունեցող խնամակալներն ավելի հավանական է, որ ունենան հոգեկան առողջության այլ խնդիրներ, առնչվեն թմրամիջոցների չարաշահման, կախվածության կամ քրոնիկական հիվանդությունների հետ: Դեպրեսիան ինքնասպանությունների հետ առնչվող ամենատարածված խնդիրներից է։ ⁽¹⁴⁾

Խնամակալների մոտ գրանցվում է սթրեսի եւ հիասթափության բարձր մակարդակ

– Խնամակալների մոտ գրանցվում է սթրեսի ավելի բարձր մակարդակ, քան այլոց մոտ։ Նրանք նաեւ նշում են հիասթափության, հյուծվածության, մեղքի զգացողության եւ հուսահատության զգացումների մասին։ ⁽¹⁵⁾

– Խնամակալների 20 տոկոսը նշում են, որ խնամք տրամադրելիս հուզականորեն ծանր դրության մեջ են հայտնվում, 13 տոկոսը հուսահատություն է զգում առաջընթացի բացակայությունից։

– Խնամակալությունը կարող է նաեւ հանգեցնել ինքնության կորստի զգացման, ինքնագնահատականի ցածր մակարդակի, մշտական անհանգստության կամ անորոշության զգացման: Խնամակալներն ավելի քիչ են ընդունում իրենց, ավելի քիչ արդյունավետ են զգում եւ ավելի քիչ են վերահսկում իրենց կյանքը, քան այլոք: ^{(16, 17)}

– Խնամակալների ավելի քան մեկ հինգերորդը՝ 22 տոկոսը, ուժասպառ են լինում, շատերը զգում են, որ չեն կարող կատարել իրենց խնամակալության բոլոր պարտականությունները: ⁽¹⁸⁾

– Քրոնիկական սթրես ունեցող խնամակալները կարող են ունենալ կարճաժամկետ հիշողության, ուշադրության եւ խոսքային IQ-ի վատթարացում: ⁽¹⁹⁾

Խնամքի սթրեսային իրավիճակները կարող են հանգեցնել վնասակար վարքագծի

Սթրեսի ավելացմանը զուգահեռ խնամակալների մոտ ավելանում է ալկոհոլի եւ այլ վնասակար նյութերի օգտագործման հավանականությունը: Մի քանի ուսումնասիրություններ ցույց են տալիս, որ խնամակալներն ավելի շատ են օգտագործում դեղատոմսով եւ հոգեմետ դեղեր, քան այլոք: ^{(20, 21)}

Ընտանիքի անդամ խնամակալներն ավելի են հակված թշնամանքի բարձր մակարդակի, քան այլոք: ⁽²²⁾

Ամուսնուն խնամողները, ովքեր գտնվում են կլինիկական դեպրեսիայի վտանգի տակ եւ խնամում են կոգնիտիվ զգալի խնդիրներով եւ/կամ ֆիզիկական խնամքի կարիք ունեցող ամուսնու, ավելի հավանական է, որ վնասակար վարքագիծ դրսեւորեն իրենց սիրելիի նկատմամբ: _⁽²³⁾

Խնամքի ազդեցությունը խնամակալի ֆիզիկական առողջության վրա

Խնամակալների շրջանում դեպրեսիայի ախտանիշների եւ հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրների բարձր մակարդակը շատ խնամակալների ֆիզիկական առողջության վատթարացման վտանգի տակ է դնում։ Խնամքի տրամադրման ազդեցությունը կարող է հանգեցնել խնամողի առողջապահական կարիքների ավելացմանը:

Խնամակալները հոգեկան առողջության խնդիրների զարգացման բարձր ռիսկի են ենթարկվում, ուստի, խնամակալները պետք է առնվազն հոգ տանեն իրենց հոգեկան առողջության մասին: Որոշ իրավիճակներում տեղին է լիարժեք ախտորոշիչ գնահատումը:

_{Հիմնական աղբյուրներ՝ Caregiver Health, Family Caregiver
Alliance (FCA), Mental Health of Caregivers, American Psychological Association (APA)։}

_{1) National Alliance for Caregiving & AARP. (2004). Caregiving in the U.S. Washington, DC: Author.
2) Alzheimer’s Association & National Alliance for Caregiving. (2004). Families Care: Alzheimer’s Caregiving in the United States. Chicago, IL: Alzheimer’s Association and Bethesda, MD: National Alliance for Caregiving.
3) Family Caregiver Alliance (2006). Caregiver Assessment: Principles, Guidelines and Strategies for Change. Report from a National Consensus Development Coference (Vol. I).
4) Navaie-Waliser, M., Feldman, P.H., Gould, D.A., Levine, C.L., Kuerbis, A.N. & Donelan, K. (2002). When the caregiver needs care: The plight of vulnerable caregivers. American Journal of Public Health, 92(3), 409–413.
5) Schulz, R.., O’Brien, A.T., Bookwals, J., & Fleissner, K. (1995). Psychiatric and physical morbidity effects of dementia caregiving: Prevalence, correlates, and causes. The Gerontologist, 35: 771-791.
6) Marks, N., Lambert, J.D. & Choi, H. (2002). Transitions to caregiving, gender, and psychological well-being: A prospective U.S. national study. Journal of Marriage and Family, 64, 657–667.
7) Pinquart, M. & Sorensen, S. (2003). Differences between caregivers and noncaregivers in psychological health and physical health: A meta-analysis. Psychology and Aging, 18(2), 250-267.
8) Teri, L., Logsdon, R., Uomoto, J., McCurry, S.M. (1997). Behavioral treatment of depression in dementia patients: A controlled clinical trial. Journal of Gerontology B: Psychological Science and Social Science, 52, 159-166.
9) Schulz, R., Newsom, J., Mittelmark, M., Burton, L., Hirsch, C. & Jackson, S. (1997). Health effects of caregiving: The Caregiver Health Effects Study: An ancillary study of The Cardiovascular Health Study. Annals of Behavioral Medicine, 19: 110-116.
10) Zarit, S. (2006). Assessment of Family Caregivers: A Research Perspective. In Family Caregiver Alliance (Eds.), Caregiver Assessment: Voices and Views from the Field. Report from a National Consensus Development Conference (Vol. II) (pp. 12 – 37). San Francisco: Family Caregiver Alliance.
11) Covinsky, K.E., Newcomer, R., Dane, C.K., Sands, L.P., Yaffe, K. (2003). Patient and caregiver characteristics associated with depression in caregivers of patients with dementia. Journal of General Internal Medicine, 18: 1006-14.
12) Alzheimer’s Association & National Alliance for Caregiving. (2004). Families Care: Alzheimer’s Caregiving in the United States. Chicago, IL: Alzheimer’s Association and Bethesda, MD: National Alliance for Caregiving.
13) Schulz, R., Belle, S., Czaja, S., McGinnis, K., Stevens, A. & Zhang, S. (2004). Long-term care placement of dementia patients and caregiver health and well-being. JAMA, 292 (8): 961-967.
14) Spector, J. & Tampi, R. (2005). Caregiver depression. Annals of Long-Term Care: Clinical Care and Aging, 13(4): 34-40.
15) Center on Aging Society. (2005). How Do Family Caregivers Fare? A Closer Look at Their Experiences. (Data Profile, Number 3). Washington, DC: Georgetown University.
16) Marks, N., Lambert, J.D. & Choi, H. (2002). Transitions to caregiving, gender, and psychological well-being: A prospective U.S. national study. Journal of Marriage and Family, 64, 657–667.
17) Pinquart, M. & Sorensen, S. (2003) Differences between caregivers and noncaregivers in psychological health and physical health: A meta-analysis. Psychology /and Aging, 18(2), 250-267.
18) Center on Aging Society. (2005). How Do Family Caregivers Fare? A Closer Look at Their Experiences. (Data Profile, Number 3). Washington, DC: Georgetown University.
19) Vitaliano, P.P., Echeverria, D., Yi, J., Phillips, P.E.M, Young, H. & Siegler, I.C.. (2005). Psychophysiological mediators of caregiver stress and differential cognitive decline. Psychology and Aging, 20: 402-411.
20) U.S. Department of Health and Human Services. (1998). Informal Caregiving: Compassion in Action. (Based on data from the National Survey of Families and Households [NSFH]), Washington, DC: Author.
21) National Alliance for Caregiving & Evercare. (2006). Evercare® Study of Caregivers in Decline: A Close-up Look at the Health Risks of Caring for a Loved One. Bethesda, MD: National Alliance for Caregiving and Minnetonka, MN: Evercare.
22) Marks, N., Lambert, J.D., & Choi, H. (2002). Transitions to caregiving, gender, and psychological well-being: A prospective U.S. national study. Journal of Marriage and Family, 64, 657–667.
23) Beach, S.R., Schulz, R., Williamson, G.M., Miller, L.S., Weiner, M.F. & Lance, C.E. (2005). Risk factors for potentially harmful informal caregiver behavior. Journal of the American Geriatric Society, 53: 255-61.}